Prostować błędy, czyli na marginesie badań nad społeczeństwem Kęt

Badania nad wyglądem społeczności miasta Kęty, które prowadzę od 2013 r. są bardzo mozolne. Statystycznie rzecz ujmując, pojawiają się różne zestawienia, koligacje danych, liczby, trendy i zaskakujące wnioski. Jednak tak naprawdę "grzebanie" w dawnych księgach parafialnych jest fascynujące. Znów na światło dzienne wychodzą osoby dawno zapomniane, jedne mniej - inne więcej. Z czeluści zapomnienia od czasu do czasu wyłaniają się nazwiska, daty nie tyle zapomniane, co stanowiące brakujący puzzel w dziejowej układance przeszłości miasta. Miasta, które mimo średniowiecznego rodowodu niestety pod względem dziejów wciąż jest nieodkryte. Tym bardziej cieszy, kiedy coś się odnajdzie, coś uzupełni, lub zastałe i powielane mity czy błędy poprawi. Nie inaczej jest z ostatnim odkryciem. Podczas przeglądania księgi zgonów z początków XIX w., przechowywanych w kęckiej farze, natknęłam się na zapis o śmierci Antoniego Maksymiliana Lubicz de Prokopowo Prokopowicza.

 Oczywiście taki zapis dla historyka zajmującego się rodami szlacheckimi od razu rzuci się w oczy. Lubicz to znany herb rodowy, a w porównaniu do zwykłych wpisów o zgonach mieszczan, gdzie wpisy z tego okresu są krótkie – imię nazwisko, rozbudowana forma nazwiska wskazuje, że mamy do czynienia z przedstawicielem rodu szlacheckiego. Oczywiście przedstawiciele szlachty mogą być ludźmi znanymi, udzielającymi się z racji możliwości jakie dało im urodzenie, lub osobami, które słabo zapisały się w historii. W przypadku księdza Prokopowicza jedno jest pewne – zna go literatura oświeceniowa, ma swój biogram w Polskim Słowniku Biograficznym, no i wpis w bardziej nowoczesnej formie encyklopedii – Wikipedii, a ostatnio jego sylwetkę przypomniał Adam Szczupak w lutowym "Kęczaninie" (s.27). Można więc stwierdzić, iż była to postać dość sławna i jest nią nadal. Szczegółowego życiorysu księdza Prokopowicza nie trzeba przytaczać, gdyż jest publikowany w wielu miejscach. Ksiądz Prokopowicz urodził się w 1738 r. na Wołyniu w rodzinie szlacheckiej. Po skończeniu nauk w Podlińcu na Spiżu przyjął habit zakonu księży pijarów. Jako pijar prowadził działalność edukacyjną, ale i kaznodziejską zyskując uznanie. Był również autorem różnorodnych prac, często też tłumaczył obce dzieła na język polski. Wykaz prac i jego tłumaczeń można śmiało znaleźć w wielu książkach, a w Federacji Bibliotek Cyfrowych można przeczytać wiele jego dzieł. 
Ja jednak przytaczam tę osobę nie z tego, że był tak sławny, lecz w związku z tym, że należy nieco sprostować, błędy które często powielane rzutują na jego życiorysie, a które łatwo naprawić mając źródła, a tych u nas nie brak.

Jak podaje Wikipedia za encyklopedią Orgelbranda Samuela (t. XII 1902 s. 326) w roku 1790 otrzymał probostwo w Kętach i tam też po 17 latach zmarł (1807 r.). Tak też podaje Adam Szczupak we wspomnianym artykule. Jednak już po zetknięciu się ze źródłami daty te okazują się błędne. Kronika parafii kęckiej podaje datę objęcia fary na 16 styczeń 1792 r. Co do drugiej daty to, wertując księgi zgonów szybko można odnaleźć wpis o śmierci księdza Prokopowicza. I to nie w roku 1807, jak podaje dotychczasowa literatura z PSB na czele, ale 14 lutego 1803 r.

 Pan Adam Szczupak ubolewa, że nic nie wiemy na temat księdza Prokopowicza w Kętach. A jednak to też nieprawda - wiemy, oczywiście od naszego ulubionego kęczanina - Ambrożego Grabowskiego (Wspomnienia, t. 2, s. 309).

Jak wspomina Ambroży Grabowski, który sam pamięta księdza jako proboszcza kęckiego, był on teologiem króla Stanisława Poniatowskiego. To za tego proboszcza Kęty nawiedził pożar w 1797 r., to on sprzedał obraz ołtarzowy Wszystkich Świętych z  kościoła pod tym wezwaniem matce Grabowskiego z domu Florkiewiczowej, która następnie obraz (tak barwnie opisany przez Ambrożego Grabowskiego) odsprzedała proboszczowi Ponikwi. 

Ot tyle i aż tyle -  a wszystko to na marginesie żmudnych badań, ale jakże owocnych.
Marta Tylza-Janosz