wtorek, 8 listopada 2016

Wilhelm Wyrwiński "Wilk" jako artysta

Dziś wspominamy Wilhelma Wyrwińskiego "Wilka" urodzonego w Kętach 1887 r. kapitana I Brygady Legionów, który poległ 28.12.1918 r. w Persenkówce w obronie Lwowa, jako komendant pociągu pancernego "Piłsudczyk". Odznaczony orderem "Virtuti Militari". Wyrwiński zanany jest jako uzdolniony artysta malarz oraz grafik , którego szumnie zapowiadaną karierę przerwała wojna.
Jako komentarz niech przemówią mu współcześni. 
Artykuł Franciszka Janczyka pochodzi z czasopisma "Wianki", wydawanego w Krakowie, zeszyt I 1919 r. 

czwartek, 13 października 2016

Jak cesarz Franciszek Józef do Kęt przybył



 W roku 1848 po wydarzeniach politycznych Wiosny Ludów, dotychczas panujący cesarz monarchii austriackiej Ferdynand I Habsburg, abdykował. Na tronie państwa austriackiego, do którego (od czasu I zaboru w 1772 r.) należały ziemie Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego, do którego należały Kęty, zasiadł 18-letni Franciszek Józef. Młody władca po raz pierwszy odwiedził prowincję galicyjską w roku 1851. Cesarz podróżował z Wiednia do Krakowa drogą cesarską, która przechodziła przez Kęty (dziś ul. Tadeusza Kościuszki i dalej Krakowska). W dniu 11 października, władca przybył wraz z orszakiem do miasta, gdzie został przywitany przez władze miasta i mieszkańców. Dokładny opis uroczystości można odnaleźć w Kronice Męskiej Szkoły Powszechnej w Kętach, która znajduje się w zbiorach naszego muzeum.  W kronice tej zapisano pod datą 11.10.1851 r.: 

piątek, 30 września 2016

Budowa nowego budynku szkół powszechnych w Kętach 1897-1898 r.




 Mija dokładnie 118 lat od uruchomienia nauki w budynku szkolnym przy ul. Jana III Sobieskiego. Jak doszło do tego, że władze miasta zdecydowały się na tak znaczną inwestycję.

Podniesienie stanu oświaty w Kętach, a zwłaszcza problem umieszczania obu funkcjonujących w mieście szkół powszechnych - męskiej i żeńskiej, był często tematem obrad Rady Miejskiej. Naciski autonomicznego organu zewnętrznego, Rady Szkolnej Krajowej, która od 1867 r. dbała o oświatę w Galicji, często powodowały realizację wymuszonych decyzji. Rada szkolna kładła nacisk m. in. na podnoszenie pensji nauczycielom, zapewnienie odpowiednich warunków nauki uczniów, a także na zaopatrywanie szkół w nowe materiały dydaktyczne. Niestety nie zawsze dążenia te znajdowały, gównie ze względu na zły stan finansowy miasta, posłuch wśród Rady Miejskiej.

piątek, 9 września 2016

Odmłodzony cmentarz. Badania weryfikują historyczne mity.



   Po ostatnich poszukiwaniach miejsc wiecznego spoczynku kilku zapomnianych Kęczan, często odwiedzałam kęcką nekropolię. Jest to przecież kawałek pięknej historii miasta. Zadziwiające to uczucie stać nad grobem osób, które zna się z wielu odkrywanych opowieści. Jednak w którymś momencie zwraca się uwagę na historię samego miejsca. Powszechnie utarło się przekonanie, że obecny cmentarz w Kętach, jest jednym z najstarszych cmentarzy pozakościelnych w Polsce. To brzmi pięknie i napawa dumą.
Niestety, jako historyk buszujący w kęckich archiwaliach, muszę przyznać, że to tylko bajka i z rzeczywistością nie ma nic wspólnego.

poniedziałek, 1 sierpnia 2016

Rocznica Powstania Warszawskiego

Dnia 1 sierpnia bieżącego roku mija 72 rocznica Powstania Warszawskiego, będącego największą walką zbrojnego podziemia w okupowanej przez hitlerowskie Niemcy Europie. Mimo 72 lat od momentu wybuchu Powstania – wydarzenie to budzi nadal wielkie spory wśród kolejnych pokoleń historyków, badaczy, publicystów oraz zwykłych Polaków, interesujących się historią najnowszą. 

piątek, 29 lipca 2016

Zapomniany August Freund

Nasze Kęty nie powinny być tylko i wyłącznie kojarzone z postacią św. Jana Kantego, choć bardzo zacną i rozpoznawalną. Czasami warto przypomnieć innych wybitnych mieszkańców naszego miasteczka, którzy zginęli gdzieś w mrokach dziejów, a którzy zdecydowanie zasługują na naszą pamięć.

Jednym z nich jest postać Augusta Freunda (1835-1892) wybitnego XIX –wiecznego chemika, długoletniego profesora Szkoły Politechnicznej we Lwowie (1872-1892) i trzykrotnego rektora tejże uczelni.

wtorek, 19 lipca 2016

Pierwszy burmistrz Kęt doby autonomii - Wincenty Dworzański




219 lat temu urodził się długoletni burmistrz miasta Wincenty Paweł Jakub Dworzański ( ur. 19.07.1797 r.  ).

Wincenty Dworzański  był synem  sukiennika  Jana Dworzańskiego  i Tekli z Anteckich. Był bratem Jana Kantego Dworzańskiego,  długoletniego radnego i wiceburmistrza Kęt w latach 1873-74 r., ojca dr Karola Dworzańskiego – burmistrza Kęt w latach 1894-95 i  lekarza miejskiego. 
Wincenty Dworzański 1797-1868 r.

czwartek, 23 czerwca 2016

150 rocznica batalii o Oświęcim


Obecnie mija 150 rocznica wojny Austrii z Prusami. Krótki ale intensywny konflikt, trwający od 16 czerwca do 23 sierpnia 1866 roku zakończył się klęską monarchii Habsburgów. W szeregach obu armii: austriackiej jak i pruskiej walczyli Polacy

Główne działania militarne toczyły się na terenie Czech, gdzie 3 lipca 1866 roku niedaleko wsi Sadowa doszło do rozstrzygającego starcia pomiędzy wojskami cesarskimi dowodzonymi przez generał Ludwiga von Benedeka  a armią pruską, na czele której stał generał Helmut von Moltke. Batalia, w której po obu stronach wzięło udział około 250 000 żołnierzy zakończyła się zwycięstwem pruskiego oręża. W bitwie pod Sadową brał udział także c. k. 56 pułk piechoty, w szeregach którego znajdowali się poborowi pochodzący z Kęt, Kobiernic, Porąbki, Czańca, Wilamowic, Osieka i innych okolicznych miejscowości. Warto wspomnieć, że w lecie 1866 roku Kęty znalazły się w zasięgu działań wojennych. Społeczeństwo miasteczka zaoferowało pomoc ofiarom konfliktu,o czym informował krakowski dziennik „Czas” w numerze z 5 lipca 1866r.: 

środa, 18 maja 2016

Czy widzisz to wzgórze na szczycie...

Czy widzisz te gruzy na szczycie?
Tam wróg twój się kryje jak szczur!
Musicie, musicie, musicie!
Za kark go wziąć i strącić go z chmur!
I poszli szaleni, zażarci i poszli zabijać i mścić
I poszli jak zawsze uparci,
Jak zawsze za honor się bić


czwartek, 14 kwietnia 2016

Chrzest Mieszka I


Rocznica chrztu władcy Polan 

Dziś w Gnieźnie rozpoczynają się obchody 1050 rocznicy Chrztu Polski. Patronat nad uroczystościami objął prezydent Andrzej Duda. W powszechnej świadomości to właśnie  dzień 14 kwietnia 966 roku uznaje się za datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Należy jednak powiedzieć, że rok i data przyjęcia chrztu są bardziej umowne. Ustalano ja na podstawie późniejszych roczników. 

wtorek, 1 marca 2016

Polski kościół w Rzymie

Jest w Rzymie kościół w którym polskie serce bije mocniej i nie mam tutaj na myśli znanej i tłumnie odwiedzanej Bazyliki św. Piotra w Rzymie, gdzie tłumy turystów skutecznie mogą zniechęcić do modlitwy i zadumy. Niedaleko rzymskiej synagogi i Tybru znajduje się mały, niepozorny kościołek św. Stanisława przy via delle Botteghe Oscure 15, który jest najcenniejszym polskim zabytkiem znajdującym się w Wiecznym Mieście i miejscem spoczynku naszej rodaczki Ludowiki Maciejewskiej, która zmarła w Rzymie w aurze świętości 22.04.1623 r.

czwartek, 18 lutego 2016

Edmund Krzysztoforski - Honorowy Obywatel Kęt

Kolejna kartka z naszej kęckiej historii. 106 lat temu, dokładnie 18 lutego 1910 r., Edmund Krzysztoforski otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Kęt.

Krzysztoforski urodził się 11 listopada 1847 r., w Kętach, jako syn majętnego mieszczanina, Antoniego który był mydlarzem. Ojciec zadbał gruntownie o edukację syna. Po skończeniu czteroletniej szkoły, młody Krzysztoforski został wysłany do Krakowa, by kontynuować swoją edukację. Przez 4 lata uczęszczał do Gimnazjum Jana III Sobieskiego.

Kiedy wybuchło powstanie styczniowe, wiosną 1863r., niespełna 16 letni chłopiec zgłosił się jako ochotnik do oddziału Gwardii Narodowej, która swoje ćwiczenia odbywała na krakowskich błoniach. Po okresie przygotowawczym, Edmund trafił do silnego oddziału powstańczego, dowodzonego przez Edmunda Śląskiego, który to oddział po kilku potyczkach przyłączył się do korpusu powstańczego gen. Waligórskiego, który po stoczeniu kilku zwycięskich bitew, został ostatecznie rozbity 23 października 1863 r., w bitwie pod Lążkiem Szlacheckim. Resztki oddziału przekroczyły rzekę San i zostały rozbrojone przez Austriaków. Dla młodego Krzysztoforskiego był to koniec powstańczego epizodu i jako nieletni został odstawiony do Kęt. 

Kolejne lata swojego życia spędził w Austrii, a konkretnie w Salzburgu, gdzie pracował w fabryce mydła i świec. Do rodzinnego miasta powrócił w 1869 r., w wieku 22 lat i za zarobione pieniądze, z pomocą ojca kupił posesję przy ul. Reymonta, gdzie otworzył swój własny sklep. Na zapleczu produkował również świece i mydło. 15 lutego 1871 r., Edmund ożenił się z Katarzyną z domu Dworzańską, z którą dochował się czwórki dzieci. 

W Kętach uchodził za osobę powszechnie szanowaną i lubianą, był społecznikiem, aktywnie działał w straży ogniowej. Warto wspomnieć, że przez 42 lata pełnił funkcję pierwsze naczelnika a potem prezesa OSP.  31.08.1924 r., otrzymał Złoty Medal za Zasługi dla Pożarnictwa, medal został wręczony na kęckim rynku co stało się okazją do zorganizowania specjalnej uroczystości.
Wieloletni burmistrz zmarł 31 lipca 1930 r., w wieku 83 lat żegnany przez liczne delegacje i pogrążonych w smutku mieszkańców. 


Jurand Saternus 

 Dyplom nadający Edmundowi Honorowe Obywatelstwo Miasta

 Uroczystość na kęckim rynku z 31.08.1924r, kiedy Krzysztoforski został uhonorowany odznaczeniem za zasługi dla pożarnictwa
 Edmund Krzysztoforski

wtorek, 9 lutego 2016

Kęcki salon osobliwości - Aleksandra Kłosińskiego

Przy okazji kolejnej rocznicy urodzin człowieka, któremu Kęty i jego mieszkańcy zawdzięczają bardzo wiele, myślę oczywiście o Aleksandrze Kłosińskim, nachodzi mnie refleksja, czy jako współcześni, światli i wszechwiedzący ludzie, żyjący w XXI w., potrafimy w należyty sposób docenić to, jaką wartość mają zgromadzone przez naszego patrona skarby i artefakty przeszłości. Nie myślę tutaj o wartości historycznej, a raczej skali emocji i wzruszeń, które są zaklęte w starych fotografiach i eksponatach, z których każdy może nam opowiedzieć swoją historię. 

poniedziałek, 25 stycznia 2016

O Antonim Hawełce słów kilka

Styczeń to miesiąc, który nie nastraja raczej optymizmem, za oknem albo zimno, albo mroźno, by nie popaść w zimową melancholię i depresję potrzebujemy  od czasu do czasu poprawić sobie nastrój i choć na chwilę zapomnieć o „urokach zimy”. Każdy ma na to swój sposób, mój być może jest trochę dziwny, ale wydaje się dosyć skuteczny. Otóż kiedy mam okazję być w Krakowie i dysponuję odrobiną czasu, zawsze moje kroki kierują się na rynek do restauracji „Hawełka”, gdzie czekają na mnie przepyszne i zawsze świeże kremówki, śmiem nieskromnie twierdzić że najlepsze w Krakowie.

czwartek, 21 stycznia 2016

Dzień Babci

Dzisiaj obchodzimy Dzień Babci. Nie każdy jednak tradycję obchodów tego dnia wiąże z Poznaniem i z polską aktorką Mieczysławą Ćwiklińską.

Wszystko jak to w historii bywa zaczęło się przez przypadek w roku 1965r.,

środa, 13 stycznia 2016

Intrygujące przedmioty w muzeum



Z początkiem stycznia br., nasze muzeum wzbogaciło się o dość nietypowe przedmioty. Dzięki darowiźnie przekazanej do działu etnograficznego, do naszej placówki trafiły dwa okrągłe noże przeznaczone do wycinania hostii i komunikantów.