 |
| Św. Walenty z ołtarza cechu krawców w Kętach 1664 r. |
Już w niedzielę Walentynki – święto zakochanych, których patronem jest św. Walenty, ale to nie jedyna jego funkcja.
O samej postaci niewiele wiadomo. W Martyrologium Rzymskim wzmiankowany jest dwukrotnie jako biskup Terni oraz jako kapłan ścięty w czasie prześladowań za panowania cesarza Klaudiusza II Gockiego (miało się to stać 14 lutego 269 r.). Mimo tak niewielu informacji kult świętego rozwijał się dość szybko i już w IV w. w miejscu jego pochówku na polecenie papieża Juliusza I wzniesiono bazylikę.
Ze św. Walentym wiążą się dwie legendy. Pierwsza mówi o Walentym jako kapłanie, który łamał zakaz udzielania ślubów młodym mężczyznom (do 37 roku życia), wydany przez cesarza, a mający na celu zatrzymanie ich w wojsku. Z tego powodu miał trafić do więzienia, gdzie poznał córkę strażnika, którą uzdrowił ze ślepoty i… oczywiście udzielił jej ślubu J Czyn ten ściągnął na niego wyrok śmierci. Przed egzekucją zdążył jeszcze napisać list do uzdrowionej podpisując go „Od Twojego Walentego”. Legenda ta tłumaczy zwyczaj wysyłania tzw. walentynek.
Druga wersja wspomina Walentego jako biskupa, posiadającego dar uzdrawiania. Informacja o tym dotarła do rzymskiego filozofa Kratona, którego syn chorował na padaczkę. Walenty zgodził się uzdrowić chłopca pod warunkiem, że Kraton się nawróci. I tak też się stało. Nie spodobało się to jednak senatowi rzymskiemu, który uznał Walentego za człowieka niebezpiecznego dla państwa. W związku z tym aresztowano go i skazano na śmierć.
Padaczka i inne choroby nerwowe były bardzo powszechne w Europie, z tego powodu kult św. Walentego zyskiwał na znaczeniu. Jednak jego sława dotarła do naszego kraju dopiero w XV w. W Polsce jest 21 kościołów pod jego wezwaniem, najbliższy znajduje się w Bieruniu Starym. Ale także w Kętach możemy odnaleźć postać św. Walentego. W kościele p.w. św. Małgorzaty i św. Katarzyny zachował się obraz z ołtarza cechu krawców przedstawiający ich patrona.
Św. Walentego przedstawia się w ikonografii jako kapłana w ornacie, trzymającego w lewej ręce kielich, a w prawej miecz. Ukazuje się go również jako biskupa z księgą, uzdrawiającego chorego z padaczki lub opętanego. Istnieje kilka wariantów tego przedstawienia: św. Walenty może uzdrawiać chorego podczas tzw. dużego ataku, znajdować się obok osoby w stanie śpiączki po ataku lub być adorowanym przez uzdrowionego. Niekiedy towarzyszy mu świnia lub kot, jako zwierzęta, na które miały przejść demony. Św. Walenty pojawia się także w malarstwie wotywnym w obecności uzdrowionych lub fundatorów.
Kęcki wizerunek św. Walentego z ołtarza cechu krawców pochodzi z 15 stycznia 1664 r. Jest to obraz olejny namalowany na płótnie i naklejony na deskę. W 1881 r. kęcki malarz Karol Stankiewicz poddał go renowacji. Natomiast w 1909 r. fundacja kęckiego cechmistrza krawców Franciszka Hampela umożliwiła kolejne prace renowacyjne przeprowadzone przez Stanisława Kalinowskiego.
Przedstawienie św. Walentego jako uzdrowiciela z chorób nerwowych zdecydowanie dominuje wśród przedstawień ikonograficznych. Kęckie wyobrażenie jest na ich tle unikatowe, ponieważ przedstawia świętego błogosławiącego młodej parze. Św. Walenty, stojący przy ołtarzu maryjnym, ubrany jest w białą albę i czerwony ornat skrzypcowy. Prawą rękę trzyma na piersi, lewą – w geście błogosławieństwa, opiera na głowie klęczącej, bogato ubranej kobiety, za którą stoi mężczyzna w stroju kontuszowym. W tle widać zebrany tłum ludzi. Jest to prawdopodobnie scena zaślubin. W prawej górnej części obrazu umieszczono aniołka unoszącego się na obłoku i trzymającego palmę oraz wieniec laurowy - symbole męczeństwa i zwycięstwa.
Wszystkich ciekawych zapraszamy do obejrzenia obrazu, który jest ogólne dostępny w kościele św. Małgorzaty i św. Katarzyny w Kętach. Można go odnaleźć na filarze między nawą główną a kaplicą południową.
Paula Wojewodzic
Bibliografia
https://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/02-14b.php3
http://muzeum.kety.pl/strona_old/zabytki-ket/parafia-rynek/
https://www.niedziela.pl/artykul/38144/nd/Sw-Walenty---patron-zakochanych-i-chorych
Paulina Chełmecka, "Św. Walenty (?)", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2021, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-walenty-16
https://sdm.upjp2.edu.pl/blog/sw-walenty-na-walentynki
https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_Walenty#cite_ref-FRO_3-2
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz